همزیستی شبکه‌های برق با پرندگان

به گزارش برق نیوز، نشستن پرندگان بر روی سیم های برق یا تصادف آن‌ها در حین پرواز با سیم‌ها نه تنها باعث مرگ این حیوانات می‌شود بلکه در شبکه برق هم اختلال ایجاد می‌کند. چند روز پیش داوود میرشکار مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در جمع خبرنگاران در این رابطه اظهار کرد: با توجه به بازدیدهای انجام‌شده توسط یگان منطقه حفاظت‌شده تالاب هورالعظیم در مسیر میدان نفتی یاران شمالی به سمت شط علی از محدوده دکل برق ۱۱۷ تا ۱۲۵ خط ۳۳ کیلو ولت یاران شمالی، مشاهده شده است که تعداد قابل توجهی پرنده از گونه‌های مختلف از جمله فلامینگو، پلیکان سفید، کاکایی صورتی، حواصیل ارغوانی و انواع دیگر حواصیل‌ها بر اثر برخورد با کابل‌های برق سیم نازک ارت فوقانی، آسیب دیده‌اند و متاسفانه تعدادی از پرندگان تلف شده‌اند.

وی افزود: برخورد پرندگان با کابل‌های برق به گونه‌ای بوده که بر اثر این برخورد، اعضای بدن آن‌ها از جمله بال و گردن پرندگان جدا شده است و برخی نیز به این کابل‌ها آویزان هستند.

اتفاقی که تکرار می‌شود

این اتفاق در حالی است که در سال‌های گذشته نیز مشابه همین رویداد رُخ داده است و قرار بر این شده است که طرح پرنده پران در منطقه ایجاد شود، مثلاً در سال ۱۳۹۹، محمود دشت بزرگ مدیرعامل وقت شرکت برق منطقه ای خوزستان گفت: در یک اقدام محیط زیستی با هدف جلوگیری از برخورد پرندگان مهاجر به سیم های شبکه انتقال برق و تلف شدن آنها، طرح پرنده پران جدید در محدوده تالاب شادگان برای نخستین بار در کشور بر روی خطوط انتقال فوق توزیع برق این شرکت اجرایی شد.

وی با بیان اینکه تالاب شادگان منطقه زیستگاهی ویژه ای برای پرندگان است، تصریح کرد: یکی از تهدیدات و مخاطرات در موضوع حفاظت پایدار از پرندگان مهاجر زمستان گذر و پرندگانی مانند فلامینگوها که در این تالاب جوجه آوری دارند واقع شدن خطوط برق در مسیر پرواز بوده که در برخی مواقع برخورد با این خطوط سبب آسیب جدی و اتلاف این گونه‌های ارزشمند می‌شود و علاوه بر آن ممکن بود که آسیب هایی به شبکه انتقال برق نیز وارد کنند.

دشت بزرگ تصریح کرد: طرح پرنده‌پران جدید مزایایی از جمله وزن کم و بسیار سبک، قابلیت انعطاف پذیری بالا جهت پراندن پرنده ها، عدم آسیب فیزیکی بر روی سیم برق و عدم ایجاد خوردگی بر روی هادی، عدم ایجاد تشکیل لانه پرنده بر روی تجهیز، امکان ساخت داخلی و قیمت مناسب را دارد.
اما این طور که از شواهد ماجرا پیداست این طرح اجرا نشده و همچنان پرندگان منطقه هورالعظیم و شادگان با سیم‌های برق برخورد کرده و صحنه‌های دلخراشی ایجاد می‌شود.

اگر بخشی از بدن پرنده مانند یک بال با یک سیم و بخش دیگری از بدن یا بال دیگر با سیم مجاور تماس برقرار کند، در این صورت پرنده دچار برق‌گرفتگی خواهد شد. این شرایط اغلب برای پرندگان درشت جثه اتفاق می‌افتد و می‌تواند ناشی از تصادم‌های آن‌ها یا لغزش‌های ناگهانی‌شان در زمان فرود آمدن باشد. علت این اتفاق هم ساده است: سیم‌ها اغلب پتانسیل‌های الکتریکی مختلف دارند بنابراین اگر پرنده دو سیم را همزمان لمس کند، آن گاه الکتریسیته از طریق آن پرنده جریان پیدا خواهد کرد.

روش دوم هم این است که پرنده به شکلی بتواند انرژی الکتریکی را به زمین منتقل کند. اما چطور؟ همان طور که می‌دانید، زمین پتانسیل الکتریکی متفاوتی با کابل‌های برق دارد بنابراین الکتریسیته می‌تواند از طریق دکل به زمین منتقل شود اگر پرنده رابط آن دکل و سیم برق و زمین باشد.

پرندگان در معرض خطر مرگ

پرندگانی مانند پلیکان‌ها، حواصیل‌ها، فلامینگوها، اردک‌ها، مرغابی‌ها، غازها، انواع و اقسام پرندگان شکاری مانند شاهین‌ها، سارگپه‌ها، عقاب‌ها، جغدها و … در برابر برق‌گرفتگی آسیب‌پذیر هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که پرندگان در صورت برق‌گرفتگی و تصادف مرگ‌بار با دکل‌های برق یا به شدت زخمی می‌شوند و یا این که جان خودشان را از دست می‌دهند.

 پرندگان همان طور که برای استراحت جذب درختان مرتفع می‌شوند، دکل‌های بلند برق را هم انتخاب می‌کنند. دکل‌ها اغلب چشم‌انداز خوبی دارند بنابراین گاه حتی پرندگان در روی آن‌ها لانه هم می‌سازند. بررسی‌ها نشان داده که دکل‌های هوایی برق در اصل برای بسیاری از پرندگان دکل‌های مرگ هستند.

راه‌حل موضوع

 برخی کشورها استفاده از پوشش‌های حفاظتی دکل‌های برق یک قانون است. از آن جایی که احتمال خطر دکل‌های برق با ولتاژ متوسط از سایرین بیش‌تر است بنابراین اکثر راهکارها هم برای آن‌ها ارائه شده است. یکسری کابل‌های هادی خاص است که در سطح مشخصی از آن‌ها نصب می‌شود و این کابل‌ها می‌تواند احتمال خطر برخورد ناگهانی را تا حدودی کاهش دهد.

 مسیرهایی که احتمال مهاجرت پرندگان زیاد است یا جز مسیر پروازی پرندگان هستند و یا به مناطق حفاظت شده نزدیک هستند، باید از علائمی استفاده کرد که بتواند پرندگان را از نزدیک شدن به این سیم‌ها یا دکل‌ها دور کند. مثلاً یکسری از کلاهک‌های عایق از جنس پلاستیک هستند که در محل اتصالات به کار می‌روند. این نوع کلاهک‌ها نیز نقش به سزایی در کاهش خطراتی از این دست دارند.

اسپیرال یکی از راه‌های حفاظت از پرندگان

یکی از مناسب‌ترین اشکال پل‌ها، آن‌هایی هستند که پرنده نمی‌تواند با آن‌ها تماسی برقرار کند. یکی راهکار دیگر، استفاده از زنجیره‌های عایق با طول دست‌کم ۶۰ سانتی‌متر است اما لوله‌های مغزی عایق یا کلاهک‌ها همیشه می‌توانند ایمنی را افزایش دهند.

یکی از مناسب‌ترین راههای جلوگیری اسپیرال‌ها هستند که با نصب بر روی سیم‌های برق می‌توانند از نشستن پرندگان جلوگیری کنند.