بررسی اثرگذاری تبلیغات کاهش مصرف برق/ لزوم تغییر پارادایم حاکم بر دولت و مجلس در تقسیم یارانه انرژی

سرویس صنعت برق نیوز: صنعت برق تقریبا تمامی روش‌های تبلیغاتی مرسوم جهت تشویق عموم به صرفه جویی را امتحان کرده تا شاید بتواند مردم را به استفاده کمتر از برق به ویژه در پیک تابستان و حتی زمستان ترغیب کند.

سال گذشته علی اکبری روابط عمومی سابق توانیر که بنظرم ضعیف‌ترین روابط عمومی تاریخ توانیر بوده است در اقدامی مضحک نظرسنجی ملی مدیریت مصرف برق (طرح سینا) را به منظور سنجش اثربخشی فعالیت‌های اطلاع رسانی مدیریت مصرف برق و بهبود عملکرد اطلاع رسانی برگزار کرد. قبل از آنکه نتایج نظرسنجی اعلام گردد مشخص بود نتیجه چه خواهد شد و خروجی نظرسنجی حتما چیزی می شد که نبوغ مدیران برقی و اثرگذاری آن طرح را تایید کند. اگر واقعا طرح پاداش ۲۰ برابری صرفه جویی برق موفقیت آمیز بوده چرا امسال تکرار نشد؟

از جمله روش‌هایی که در سال‌های گذشته توسط صنعت برقی‌ها امتحان شده عبارتند از: رایگان کردن برق میلیون‌ها مشترک برق، پاداش ۵ برابری برق صرفه جویی شده، رایگان کردن برق مشترکین با مصارف خیلی پایین،  طرح پاداش ۲۰ برابری مدیریت مصرف برق، اعطای جوایز زیاد نظیر خودرو و لوازم برقی و...، تبلیغات بیلبوردی و محیطی در معرفی پاداش‌های صرفه جویی، قرارداد‌های چند هزار میلیاردی با همراه اول و راه اندازی پویش با انرژی و...

لازمه یادآوری کنم که طرح‌هایی نظیر ارسال پیامک قطع برق توسط بسیج مهندسین نیز امتحان شد. در آن قرارداد بعدا اعلام شد بسیج مهندسین با ارسال پیامک موجب کاهش چند صدمگاواتی پیک برق شده و بابت آن نیز حق العمل کاری خوبی دریافت کرد. سوال اینجاست که اگر بسیج مهندسین به تنهایی توانسته این میزان کاهش مصرف ایجاد نماید چرا وزارت نیرو با همراه اول قرارداد چند هزار میلیاردی بسته؟ یا گزارش اون همکاری غیرواقعی بوده یا قرارداد فعلی با همراه اول بی نتیجه.

رجبی مشهدی چند روز قبل اعلام کرد "تغییر ساعات اداری ٤٥٤ مگاوات در مصرف برق کاهش ایجاد کرده" که بنظرم آمار درستی است و انتظار پوشش بخش عمده‌ای از کمبود برق با تغییر ساعات اداری غیرمنطقی است. هزینه‌های مادی و معنوی گسترده‌ای در تغییر ساعات اداری به مردم تحمیل گردیده که ده‌ها هزار میلیارد تومان خسارت عدم النفع کشور از این جهت برآورد شده است.

واقعیت این است قیمت برق مصرفی چنان پایین است که انگیزه‌ای نه تنها برای پرمصرفان که حتی کم مصرفان ایجاد نکرده و لذا اگر تعدادی از مشترکین مشمول این طرح شده باشند اغلب ناخواسته بوده و برنامه ریزی‌های تشویقی توانیر دلیل اصلی آن نبوده است. هزینه‌ای که در اغلب خانواده‌های ایرانی برای تهیه vpn می‌شود از هزینه برق ان خانوار بیشتر است و تاسف آور است که اقتصاد صنعت بزرگی مثل صنعت برق با اقتصاد فروش vpn در بخش خانگی توسط چند هزار نفر قابل مقایسه است.

بیلبورد‌های شهری هرگز نشه فراموش... نسبت به بیلبورد‌های قبلی‌ها بهتر بوده و ارتباط مفهومی بیشتری با نسل قدیم ایجاد می‌کند، ولی نسل جدید از بابا برقی و خاطره‌ای که از آن در ذهن ما‌ها نقش بسته بی اطلاع است. پویش با انرژی با هزینه‌های چندهزار میلیاردی که توسط همراه اول در حال اجراست پیام‌های اطلاع رسانی برقی را به مخاطب ارسال می‌کند که بنظرم بیش از آنکه باید بر نباید‌ها اصرار نماید لازم است بر فرهنگ سازی تاکید کند. با بخشی کوچکی از این قرارداد چند هزار میلیاردی می شد آموزش ممیزی انرژی و شیوه های کاهش مصرف برق را برای تمامی صنایع اجرا نمود.

هزینه‌های که در بخش اطلاع رسانی طرح‌های تشویقی کاهش مصرف برق انجام میشود هزینه‌هایی یکبار مصرف بوده و بعد از اتمام طرح‌های تشویقی، مستهلک میشود. اما هزینه‌هایی که برای فرهنگ سازی و بالا بردن دانش عمومی مردم در مصرف برق به ویژه در مشترکین صنعتی، تجاری و کشاورزی انجام می‌شود اثرات ماندگارتری دارند که اتفاقا روابط عمومی‌های برق کمتر در این حوزه فعالند و بیشتر تمرکز آن‌ها بر اجرای تبلیغات بیلبوردی، تلویزیونی و رادیویی است.

در شرایطی که نه امکان واقعی سازی قیمت برق وجود دارد و نه دولت توان سرمایه گذاری و پرداخت یارانه‌های انرژی در برق را، راهی جز کنترل مصرف برق مشترکین نمی‌ماند. باید به مشترکین در خصوص تبعات آن هشدار داد و از اثراتی که محدودیت‌های مصرف به ویژه در بخش صنعتی در پی دارد سخن گفت. عموم درکی از این قضیه ندارند و اعتمادی به تحلیل‌های وزارت نیرو در این خصوص نیست.

توانیر در بخش خانگی امکان اعمال محدودیت‌هایی نظیر آنچه که در بخش صنعت و کشاورزی در پیش گرفته را ندارد؛ لذا تمایل دارد با طرح‌های تشویقی آن‌ها را به کاهش مصرف ترغیب نماید که معتقدیم اصل بیماری درمان نشده و صرفا مسکنی کوتاه مدت بوده است. بزرگترین اشکال محرابیان اعمال محدودیت بخش‌های خانگی به صنعت بود. باید هر بخش محدودیت‌های خود را مدیریت می‌کرد. در شرایطی که ۳۰ درصد کمبود تولید داریم باید تمامی بخش‌های مختلف خانگی، صنعتی، کشاورزی، تجاری و... به همین نسبت دچار محدودیت‌های مصرف شوند. اما اگر دولت به دلایلی نظیر کاهش بحران‌های اجتماعی و نارضایتی‌های سیاسی در پی مدیریت خاموشی به نفع بخش خانگی است قاعدتا باید هزینه‌های ان را بپذیرد.

یارانه انرژی در بخش برق سالانه بیش از ۱۵ میلیارد دلار برآورد شده است. کارت انرژی بعنوان راهکاری میان مدت از سوی برخی از فعالان حوزه انرژی پیشنهاد شده بود که بعنوان راهکاری میان مدت قابل پیاده سازی است و در درازمدت سرنوشتی جز کارت سوخت بنزین نخواهد داشت. هر روشی بجز واقعی سازی قیمت برق یا اجبار به تامین برق مشترکین خودتامین، در نهایت چالش اصلی اقتصاد برق را حل نخواهد کرد.

سوال اینجاست که چرا مردم باید هزینه بی ارزش شدن ریال را بپردازند؟ اینکه برق ارزان شده ناشی از ناکارآمدی دولت‌ها بوده و مردم در افزایش یارانه‌های انرژی دخالتی ندارند. دولت بعدی باید بر بحران انرژی تمرکز کند و تمامی زیرساخت‌های لازم برای مشارکت بخش خصوصی در ایجاد نیروگاه‌های جدید به ویژه تجدیدپذیر‌ها را فراهم نماید. تبلیغات دولتی بجای هزینه بر طرح‌های تشویقی مقطعی به فرهنگ سازی در واقعی سازی قیمت برق، بالا بردن راندمان تجهیرات، افزایش بهره وری و توسعه تجدیدپذیر‌ها متمرکز شود.

فعالان صنعت برقی باید بر اقتصاد برق و تغییر پارادایم حاکم بر دولت و مجلس در نحوه تقسیم یارانه انرژی اهتمام بورزند.