سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: تأمین مالی پروژههای تولید انرژی بویژه برق در کشورهای در حال توسعه، در چند دهه اخیر براساس بودجههای عمومی و استقراض دولتی صورت میگرفت. از اواسط دهه ۱۹۸۰، دولتهای کشورهای در حال توسعه تمایل به استفاده از سرمایهگذاری بخش خصوصی در ساخت ظرفیتهای جدید تولید انرژی برق پیدا کردند. در مرحله آغازین، پیشنهادها به شکل "ساخت، بهرهبرداری و واگذاری (BOT) ” بوده است.
بدین معنی که از ظرفیت و کارایی بخش خصوصی در ساخت نیروگاهها استفاده میشد، اما بعد از چند سال بهرهبرداری از نیروگاه به بخش دولتی واگذار میشود تا به بقیه ظرفیتهای تولید برق در کشور ملحق شود. بدین ترتیب برنامهریزیها و سیاستگذاری در تولید برق توسعه یافت و سعی بر این بود که در این فرآیند مشارکت بخش خصوصی بیشتر از گذشته مدنظر قرار گیرد، اما در انتقال نیرو همواره بخش عمومی تعیین کننده بود.
پس از آن پیشنهادها به آنچه که "ساخت، مالکیت و بهرهبرداری (BOO) ” نامیده میشد تغییر یافت. البته این روش جدید سرمایهگذاری شرکتهای بخش خصوصی را در تولید برق تسهیل کرد. این شرکتها به عنوان تولیدکنندگان مستقل برق (IPP) اطلاق میشوند. با این توصیف تجربه بسیاری از کشورهای جهان در تأمین مالی پروژههای تولید برق بیانگر توسعه مشارکت بخش خصوصی از یک طرف و تعیین ضوابط و الگوی مشخص در این ساختار تأمین مالی است که بررسی برخی از این پروژهها به منظور کسب تجربیات موفق و شناسایی ساز و کارهای مناسب از اهمیت اساسی برخوردار است. از این رو در ادامه برخی از پروژههای مربوط به تولید برق در کشورهای مالزی، چین، پاکستان، جامائیکا و پروژه انتقال و توزیع برق کشور تایلند مورد بررسی قرار میگیرد.
پروژه تولید برق ساراواک در مالزی
یکی از پروژههای اجرا شده توسط بخش ایالتی (محلی) در کشور مالزی، پروژه تولید برق در ساراواک است. این پروژه شامل دو توربین گازی ۳۰ مگاواتی (۳۰-MW) به همراه ۱۸۵ کیلومتر خطوط انتقال ۲۷۵ کیلوولت جریان متناوب است. این پروژه تقریباً در طول سه سال (۹۳-۱۹۹۰) توسط سازمان عرضه برق ساراواک (SESCO) ۱ که مسئول تولید، انتقال، توزیع برق در ایالت ساراواک است، ساخته شد.
همانند بسیاری از تأسیسات تحت مالکیت دولت، SESCO قبل از اتخاذ روش تأمین مالی و اجرای پروژه، موافقت دولت مرکزی را خواستار شد. زمانی که نیاز به توسعه ظرفیت این نیروگاه کاملاً آشکار شد، انتخاب نوع سوخت، تکنولوژی پروژه در فهرست فعالیتهای تحت مالکیت این ایالت قرار گرفت و دولت مالزی موافقت خود را اعلام کرد که در این موافقت دولت حق دریافت وام از منابع رسمی براساس تضمینات دولت را به SESCO برای انجام پروژه فوقال ذکر داده بود.
ساختار تأمین مالی نیاز به تدارک و تجهیز اجزاء مختلف دارد که باید با رعایت موازین و قوانین دولت میزبان و همچنین موازین تأمینکنندگان مالی خارجی همراه باشد. موازین بانک جهانی، خرید تجهیزات مربوط به این پروژه را که با وام بانک جهانی صورت گیرد ملزم به خرید، از طریق پیشنهادهای فروش در بازار رقابتی در سطح بینالمللی میکند. برای تجهیزات خریداری شده از سایر وجوه، خریدها براساس ملاحظات مختلف مدنظر قرار گرفته است.
پروژه تولید برق شاجیو (Shajiao) در چین
این قرارداد اولین پروژه موفق BOT در چین (و حتی اولین در میان کشورهای جهان) بود که در سال ۱۹۸۴ برای ساخت نیروگاه با سوخت زغالسنگ در منطقه شاجیو در استان گواندونگ امضاء شد. این نیروگاه توسط شرکت هنگکنگی هوپول (Hopewell) ساخته شد و ده سال بعد از بهرهبرداری به دولت چین واگذار شد. این پروژه بصورت یک سرمایهگذاری مشترک بین منطقه ویژه اقتصادی شنزن (Shenzhen) و یک شرکت توسعه برق گسترش پیدا کرد. توافقنامه سرمایهگذاری مشترک بین این دو به صورت زیر بود:
۱- شرکت هوپول مسئولیت تنظیم کلیه سرمایهگذاریهای مالی با منابع خارجی، ساخت پروژه و انجام تعمیر و نگهداری به مدت ۱۰ سال را بر عهده داشت.
۲- منطقه ویژه اقتصادی شنزن نیز مسئول تأمین زمین برای بهرهبرداری و نیروی کار، تنظیم معافیتهای مالیاتی (ترجیحی) برای هوپول، عرضه کلیه نیازهای سوخت با یک قیمت ثابت و مشخص و دریافت یا پرداخت حداقل میزان انرژی برق موافقت شده با قیمتی از پیش تعیین شده در طول ۱۰ سال دوره بهرهبرداری، همچنین مسئولیت شنزن در قراردادهای پرداخت یا دریافت برق و عرضه سوخت بوسیله یک مؤسسه تأمین مالی با مدیریت عالی بنام سازمان سرمایهگذاری و تراست بینالمللی گواندونگ (GITIC) ۲ تضمین شده است.
۳- شرکت هوپول در طی ده سال اول بهرهبرداری صد در صد درآمد پروژه را دریافت خواهد کرد. به همین نسبت هزینه نیز پوشش داده شده است. بعد از ده سال بهرهبرداری، کل مالکیت و کنترل از هوپول به شنزن بدون هیچگونه خسارت و غرامتی واگذار خواهد شد.
۴- درآمدهای پروژه در طول ۱۰ سال بهرهبرداری شامل مبالغ حاصل از فروش برق است که ۵۰ درصد از آن به پول رایج داخلی و ۵۰ درصد مابقی به نرخ ارز خارجی پرداخت خواهد شد. نسبت دریافت شده به واحد پول رایج محلی برای خرید زغالسنگ و دیگر نیازهای محلی استفاده خواهد شد و نسبت دریافت شده به ارز خارجی، وام و سود هوپول را پوشش خواهد داد.
کل هزینه پروژه ۵۴۰ میلیون دلار برآورد شده است که سهم تأمین مالی آن از منابع مختلف متفاوت بود.
قابل توجه است که این سندیکا از ۵۰ بانک به منظور تأمین وام ۱۳۱ میلیون دلاری و همچنین تضمین ریسک پروژه برای ۲۶۱ میلیون دلار اعتبارات عرضهکنندگان جی- اگزیم تشکیل شده بود.
ساخت براساس یک قرارداد turnkey بین هوپول و کنسرسیوم تأمین تجهیزات که از میتسویی و شرکت توشیبا برای توربین، صنایع سنگین ایشیکا و اجیماهاریما برای دیگهای بخار، مهندسین اسلیفرم (شعبه فرعی هوپول) برای ساخت سویل تشکیل شده بود. این نیروگاه ۲۸ ماه بعد از شروع ساخت آغاز بکار کرد و ۶ ماه زودتر از برنامه زمانبندی راهاندازی شد.
پروژه تولید برق راکفورت در جامائیکا
بعد از تقریباً یک دهه تجربه، به نظر میرسد که بازیگران اصلی پروژههای تولید برق، موفقترین شیوهها را در مواجه با مشکلات تأمین مالی تولیدکنندگان پروژههای تولید برق در کشورهای در حال توسعه کسب کردند. پروژه راکفورت (Rockfort) مثال بارز از این نوع شیوههای موفق است. همچنین این پروژه به دلیل استفاده گسترده از بازار اوراق قرضه و تأمین مالی معاف از مالیات (tax-exempt) به منظور کاهش هزینههای سرمایه و بدهیهای پروژه بسیار قابل توجه است.
این پروژه در واقع یک نیروگاه دیزلی ۶۰ مگاواتی در راکفورت کشور جاماییکا میباشد. هزینه پروژه در حدود ۱۴۴ میلیون دلار شامل هزینههای اولیه (۱۲۰ میلیون دلار) و هزینههای آمادهسازی تأسیسات (۲۴ میلیون دلار) است.
تضمینکنندگان مالی پروژه شامل نمایندگی و شعبات شرکتهای هیدراکو (Hydra-Co) که در حال حاضر یک شعبه فرعی از یک شرکت برق در ایالت نیویورک است، سازمان انرژی آمریکا، سیستمهای یکپارچه پیشگام (PSI) ۱ و صندوق بینالمللی انرژی (IEF) ۲ میباشند. این گروه از مشارکتکنندگان (بخش خصوصی) در تولید برق، در ابتدا یک شرکت تک منظوره در جامائیکا را تشکیل دادند که ساختار تأمین مالی آن براساس ۳۰ درصد دارایی (سرمایه) و ۷۰ درصد وام بود. این چهار تضمینکننده مالی ۱۶ میلیون دلار را به عنوان دارایی اختصاص دادند. باقیمانده دارایی توسط شرکت CDC انگلیس ۱ (۷ میلیون دلار)، گروه یوتیلکو ۲ (شعبه فرعی شرکت برق و گاز آمریکا، ۱۲ میلیون دلار) و صندوق سرمایهگذاران انرژی (EIF) ۳ که یک صندوق خصوصی سرمایهگذاری در ایالات متحده است، (۸ میلیون دلار) تأمین شده است. وام توسط CDC (۲۰ میلیون دلار)، اوراق قرضه سازمان تأمین مالی پروژه دریای کارائیب ۴ (CARIFA) در یک دوره سررسید پنج ساله که توسط کنسرسیومی از بانکهای بینالمللی از طریق یک اعتبارنامه ۸۳ میلیون دلاری که توسط بانک آلمان امضاء شده بود تأمین مالی گردید. در ادامه تکمیل پروژه و در دوره سررسید اوراق قرضه CARIFA، تأمین مالی توسط صندوق انرژی بخش خصوصی ۵ (PSEF) جامائیکا به میزان ۸۱ میلیون دلار تأمین شده بود.
۱- Precursors System Incorporated (PSI)
۲- International Energy Finance (IEF)
۱. Commonwealth Development Corporation (CDC)
۲ - Utilco Group
۳ - Energy Investors Fund (EIF)
۴ - Caribbean Basin Projects Financing Authority (CARIFA)
۵ - Private Sector Energy Fund (PSEF)
۶ - Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA)
Guangdong International Trust and Investment Corporation (GITIC)
Sarawak Electricity Supply Corporation (SESCO)
برای دانلود فایل کامل لینک زیر را کلیک نمایید
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.