خطوط انتقال برق، جزء اصلی و جدایی ناپذیر سیستم قدرت میباشد که وظیفه انتقال انرژی الکتریکی را ار نیروگاهها به مناطق مصرف کننده دارد. در این مطلب با تعاریف و مفاهیم کاربردی در خطوط انتقال آشنا میشویم.
سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: در ادامه با برخی از مفاهیم و تعاریف خطوط انتقال آشنا می شویم.
خطوط فشار ضعیف: عبارت است از خطوط هوایی با ولتاژ ۴۰۰ ولت (سه فاز) و یا ۲۲۰ ولت (تکفاز)
خطوط فشار متوسط: عبارت است از خطوط هوایی با ولتاژهای KV۱۱، KV۲۰ و ۳۳KV بر حسب مورد.
شیفته ریزی: منظور از شیفته ریزی، پرکردن اطراف چاله تیرها با بتن به عیار Kg/M۳۱۵۰ بتن Kg/M۳، ۱۵۰: یعنی بتنی که، در هر متر مکعب مخلوط آن، Kg ۱۵۰ سیمان استفاده میشود.
پیکتاژ: علامت کوبی و میخکوبی طبق طرح ارائه شده.
ژالون: میلههای رنگی (سفید و قرمز) تعیین مسیر.
سونداژ: کنده کاری موضعی در عرض مسیر تعیین شده به عمق ۵ / ۲ الی ۱۲ متر جهت بررسی و مشخص نمودن تأسیسات زیرزمینی
کاتر: دستگاه برش آسفالت دژبر: چکش ضربه زن کمپرسور ایمنی: شامل کلیه اقدامات و مطالعاتی است که به منظور ایجاد محیط امن و دور از خطر برای نیروی انسانی و تجهیزات صورت میگیرد. بطوریکه در آن محیط، نیروی انسانی از حداقل استرسها و صدمات برخوردار بوده و میزان صدمات و خسارات به حداقل ممکن کاهش یابد.
شبکه زنده: به کلیه تجهیزات برقدار شبکه اطلاق میشود که توسط مدار شکن مربوط از شبکه جدا شده و بطور کامل بدون انرژی شده و با زمین، هم پتانسیل شده باشد.
فرد مجاز: فردی است که دارای اطلاعات علمی، تجربی، فنی و ایمنی مورد نیاز برای انجام کار معین و تعریف شده بوده و صلاحیت انجام آنرا داشته باشد.
سرپرست اکیپ: به فردی اطلاق میشود که، علاوه بر مسئولیت رهبری و نظارت اکیپ، مسئولیت ایمنی افراد تحت سرپرستی را نیز بر عهده داشته باشد. سرپرست اکیپ موظف است از شروع تا پایان کار، در محل کار حضور داشته و بهیچوجه و تحت هیچ عنوان، مجاز به ترک محل کار نیست.
تخلیه الکتریکی مدار: عبارت است از تخلیه بارهای الکتریکی ذخیره شده در مدار و تأسیسات جدا شده از شبکه و هم پتانسیل بودن مدار با زمین.
آزمایش الکتریکی: عملیاتی است که به منظور حصول اطمینان از صحت مدار و تأسیسات و تجهیزات، از نظر الکتریکی برای انجام یک کار معین، انجام میگیرد.
آزمایش مکانیکی: عملیاتی است که به منظور حصول اطمینان از استقامت مکانیکی تأسیسات و شبکه، از نظر مکانکی انجام میگیرد.
جمپر (رابط): در خطوط هوایی و در تیرهای دوبله کشش استفاده میشود.
دوبله کشش: به منظور کاهش خطوط انتقال، خط به صورت دوبله کششی، طوری اجراء میشود که خطوط، تحت نیروی بحرانی قرار نگیرند.
فیدر: فیدر عبارت است از مجموعهای از وسایل قطع و وصل با ولتاژ اسمی معین که برای دریافت برق از بالادست سیستم برق رسانی و تحویل آن به پایین دست سیستم تعبیه میگردد. فیدرها به لحاظ مشمول مفاد این آیین نامه به شرح ذیل دسته بندی میشوند:
۱ - فیدر در مورد خط فشار متوسط خروجی از پست فوق توزیع عبارت است از تابلو و تجهیزات آن که در اطاق ولتاژ فشار متوسط پست فوق توزیع قرار گرفته و خط فشار متوسط از آن تغذیه میگردد.
خطوط فشار متوسط: عبارت است از خطوط هوایی با ولتاژهای KV۱۱، KV۲۰ و ۳۳KV بر حسب مورد.
شیفته ریزی: منظور از شیفته ریزی، پرکردن اطراف چاله تیرها با بتن به عیار Kg/M۳۱۵۰ بتن Kg/M۳، ۱۵۰: یعنی بتنی که، در هر متر مکعب مخلوط آن، Kg ۱۵۰ سیمان استفاده میشود.
پیکتاژ: علامت کوبی و میخکوبی طبق طرح ارائه شده.
ژالون: میلههای رنگی (سفید و قرمز) تعیین مسیر.
سونداژ: کنده کاری موضعی در عرض مسیر تعیین شده به عمق ۵ / ۲ الی ۱۲ متر جهت بررسی و مشخص نمودن تأسیسات زیرزمینی
کاتر: دستگاه برش آسفالت دژبر: چکش ضربه زن کمپرسور ایمنی: شامل کلیه اقدامات و مطالعاتی است که به منظور ایجاد محیط امن و دور از خطر برای نیروی انسانی و تجهیزات صورت میگیرد. بطوریکه در آن محیط، نیروی انسانی از حداقل استرسها و صدمات برخوردار بوده و میزان صدمات و خسارات به حداقل ممکن کاهش یابد.
شبکه زنده: به کلیه تجهیزات برقدار شبکه اطلاق میشود که توسط مدار شکن مربوط از شبکه جدا شده و بطور کامل بدون انرژی شده و با زمین، هم پتانسیل شده باشد.
فرد مجاز: فردی است که دارای اطلاعات علمی، تجربی، فنی و ایمنی مورد نیاز برای انجام کار معین و تعریف شده بوده و صلاحیت انجام آنرا داشته باشد.
سرپرست اکیپ: به فردی اطلاق میشود که، علاوه بر مسئولیت رهبری و نظارت اکیپ، مسئولیت ایمنی افراد تحت سرپرستی را نیز بر عهده داشته باشد. سرپرست اکیپ موظف است از شروع تا پایان کار، در محل کار حضور داشته و بهیچوجه و تحت هیچ عنوان، مجاز به ترک محل کار نیست.
تخلیه الکتریکی مدار: عبارت است از تخلیه بارهای الکتریکی ذخیره شده در مدار و تأسیسات جدا شده از شبکه و هم پتانسیل بودن مدار با زمین.
آزمایش الکتریکی: عملیاتی است که به منظور حصول اطمینان از صحت مدار و تأسیسات و تجهیزات، از نظر الکتریکی برای انجام یک کار معین، انجام میگیرد.
آزمایش مکانیکی: عملیاتی است که به منظور حصول اطمینان از استقامت مکانیکی تأسیسات و شبکه، از نظر مکانکی انجام میگیرد.
جمپر (رابط): در خطوط هوایی و در تیرهای دوبله کشش استفاده میشود.
دوبله کشش: به منظور کاهش خطوط انتقال، خط به صورت دوبله کششی، طوری اجراء میشود که خطوط، تحت نیروی بحرانی قرار نگیرند.
فیدر: فیدر عبارت است از مجموعهای از وسایل قطع و وصل با ولتاژ اسمی معین که برای دریافت برق از بالادست سیستم برق رسانی و تحویل آن به پایین دست سیستم تعبیه میگردد. فیدرها به لحاظ مشمول مفاد این آیین نامه به شرح ذیل دسته بندی میشوند:
۱ - فیدر در مورد خط فشار متوسط خروجی از پست فوق توزیع عبارت است از تابلو و تجهیزات آن که در اطاق ولتاژ فشار متوسط پست فوق توزیع قرار گرفته و خط فشار متوسط از آن تغذیه میگردد.
۲ - فیدر در مورد خط فشار متوسط انشعابی از خط موجود عبارت است از جداساز (سکسیونر) هوایی و یا یک سری قطع کننده که خط انشعابی از آن طریق تغذیه میشود.
۳ - فیدر در مورد خط فشار متوسط خروجی از پست توزیع زمینی عبارت است از تابلوی جداساز (سکسیونر) قابل قطع زیر بار و یا تابلوی کلید (دیژنکتور) که خط خروجی مذکور را تغذیه مینماید.
۴ - فیدر فشار قوی ترانسفورماتور در پست زمینی عبارت است از تابلوی کلید (دیژنکتور) و یا تابلو سکسیونر فیوزدار که ترانسفورماتور را به شبکه فشار قوی اتصال میدهد.
۵ - فیدر در مورد پست ترانسفورماتور توزیع هوایی عبارت است از مجموع قطع کنندهها و برقگیرها که در محل اتصال خط فشار متوسط به ترانسفورماتور نصب میشوند.
۶ - فیدر در مورد خطهای خروجی فشار ضعیف عبارت است از کلید یا کلید فیوز نصب شده در تابلوی فشار ضعیف پست ترانسفورماتور که از طریق آن برق فشار ضعیف برای مصرف کننده (یا مصرف کنندگان) ارسال میگردد. چنانچه تابلوی فشار ضعیف دارای بیش از یک خط خروجی باشد، هرکلید فیوز منصوب در ابتدای هر خط خروجی یک فیدر محسوب خواهد شد. در این صورت بهای کلید کل اتوماتیک (کلید خروجی ترانسفورماتور) و قیمت تابلو را باید به نسبت بین کلید فیوزهای خروجی موجود تقسیم کرد.
سطوح ولتاژ در شبکههای توزیع: شبکههای فشار متوسط عمومی در ایران، با ولتاژهای ۳۳، ۲۰ و ۱۱ کیلوولتی کار میکنند، که در این میان، ولتاژ KV۲۰ رایجترین آنها است و امروزه نیز، ایجاد و توسعه شبکههای فشارمتوسط به طور اساسی با ولتاژ KV۲۰ صورت میگیرد. در بعضی از شهرها نیز که از قدیم ولتاژ KV۱۱ معمول بوده است، رفته رفته جای خود را به KV۲۰ داده اند. ولتاژ KV۳۳ فقط در خوزستان رایج است و در ابتدا به عنوان ولتاژ فوق توزیع به کار میرفت، بدین معنی که از طریق خطوط KV۳۳ و ایستگاههای تبدیل KV۱۱ / ۳۳ ولتاژ توزیع KV۱۱ تأمین و برق به مراکز مصرف رسانده میشد و سپس با تبدیل KV۱۱ به V۴۰۰ به مصرف میرسید. اما امروز، گرایش به تبدیل مستقیم ولتاژ از KV ۳۳ به V۴۰۰ بیشتر است و ایستگاههای مبدل V۴۰۰ / ۳۳۰۰۰ به یکباره کار توزیع انرژی در سطح فشار متوسط را انجام میدهند. در حال حاضر، هر دو حالت یاد شده در شبکه خوزستان وجود دارد. از طرفی در آینده در شهرهای بزرگی همچون تهران، ولتاژ فوق توزیع ۶۳KV نیز جزء سطوح ولتاژ فشار متوسط در طرف ولتاژ اولیه شبکههای توزیع قرار خواهد گرفت. لازم به توضیح است که بر اساس تعریف جدید استاندارد بین المللی، سطح ولتاژ فشار متوسط M.V (MEDIAM VOLTAGE) طیف ولتاژ در بازده KV۳ الی KV۷۵ را شامل میشود، به عنوان مثال، در بیشتر پالایشگاهها و صنایع پتروشیمی، و همچنین صنایع سیمان و خودروسازی، پستهای با ولتاژ KV۳ / ۳ و KV۶، به عنوان شبکه اولیه وجود دارد که مقدار این ولتاژها در شبکههای توزیع مجاز نمیباشد.
توجه: طبق تعریف، شبکه فشارضعیف (LV) به دامنه ولتاژهای تا حداکثر 1000 ولت گفته میشود. در یک سیستم طبیعی تغییرات حداکثر و حداقل ولتاژ نباید بیشتر از محدوده ۱۰ %± باشند. شبکههای فشارضعیف و بدنبال آن اطلاعات مربوط به سرویس مصرف کننده، آخرین بخش از شبکههای توزیع را تشکیل میدهند. (یعنی به طور مستقیم با مصرف کنندگان در ارتباط هستند). این مدارها، از نظر چگونگی سرویس دهی با فیدرهای اولیه یکسانند.
سطوح ولتاژ در شبکههای توزیع: شبکههای فشار متوسط عمومی در ایران، با ولتاژهای ۳۳، ۲۰ و ۱۱ کیلوولتی کار میکنند، که در این میان، ولتاژ KV۲۰ رایجترین آنها است و امروزه نیز، ایجاد و توسعه شبکههای فشارمتوسط به طور اساسی با ولتاژ KV۲۰ صورت میگیرد. در بعضی از شهرها نیز که از قدیم ولتاژ KV۱۱ معمول بوده است، رفته رفته جای خود را به KV۲۰ داده اند. ولتاژ KV۳۳ فقط در خوزستان رایج است و در ابتدا به عنوان ولتاژ فوق توزیع به کار میرفت، بدین معنی که از طریق خطوط KV۳۳ و ایستگاههای تبدیل KV۱۱ / ۳۳ ولتاژ توزیع KV۱۱ تأمین و برق به مراکز مصرف رسانده میشد و سپس با تبدیل KV۱۱ به V۴۰۰ به مصرف میرسید. اما امروز، گرایش به تبدیل مستقیم ولتاژ از KV ۳۳ به V۴۰۰ بیشتر است و ایستگاههای مبدل V۴۰۰ / ۳۳۰۰۰ به یکباره کار توزیع انرژی در سطح فشار متوسط را انجام میدهند. در حال حاضر، هر دو حالت یاد شده در شبکه خوزستان وجود دارد. از طرفی در آینده در شهرهای بزرگی همچون تهران، ولتاژ فوق توزیع ۶۳KV نیز جزء سطوح ولتاژ فشار متوسط در طرف ولتاژ اولیه شبکههای توزیع قرار خواهد گرفت. لازم به توضیح است که بر اساس تعریف جدید استاندارد بین المللی، سطح ولتاژ فشار متوسط M.V (MEDIAM VOLTAGE) طیف ولتاژ در بازده KV۳ الی KV۷۵ را شامل میشود، به عنوان مثال، در بیشتر پالایشگاهها و صنایع پتروشیمی، و همچنین صنایع سیمان و خودروسازی، پستهای با ولتاژ KV۳ / ۳ و KV۶، به عنوان شبکه اولیه وجود دارد که مقدار این ولتاژها در شبکههای توزیع مجاز نمیباشد.
توجه: طبق تعریف، شبکه فشارضعیف (LV) به دامنه ولتاژهای تا حداکثر 1000 ولت گفته میشود. در یک سیستم طبیعی تغییرات حداکثر و حداقل ولتاژ نباید بیشتر از محدوده ۱۰ %± باشند. شبکههای فشارضعیف و بدنبال آن اطلاعات مربوط به سرویس مصرف کننده، آخرین بخش از شبکههای توزیع را تشکیل میدهند. (یعنی به طور مستقیم با مصرف کنندگان در ارتباط هستند). این مدارها، از نظر چگونگی سرویس دهی با فیدرهای اولیه یکسانند.
شبکه فشارضعیف به طور کلی، به همراه ترانسفورماتورهای توزیع در یک حوزه قرار میگیرد که میان آنها، ارتباط تنگاتنگی برقراراست. در مناطق شهری با چگالی بار سنگین، به طور معمول شبکه فشارضعیف فقط از طریق کابلهای زمینی عبور داده میشوند. در این حالت، کابلهای متعلق به پستهای همسایه، به یکدیگر بسیار نزدیک میشوند، بنابراین احتمال به هم پیوستگی شبکه فشار ضعیف، با هزینه مناسبی فراهم میآیند. از اینرو در گذشته، در این مناطق، از شبکههای شعاعی استفاده میشد، هم اکنون شبکههای به هم پیوسته مناسبتر به نظر میرسد. اگرچه شبکه فشارمتوسط (طرف اولیه) و فشارضعیف (طرف ثانویه) با یکدیگر تفاوتهای آشکاری دارند. با این حال، مبانی مشترکی به ویژه در طراحی آنها حاکم است.
خطوط هوایی توزیع: این قسمت شامل معیارهای طراحی الکتریکی و مکانیکی خطوط هوایی باتوجه به حجم بالای استفاده خطوط هوایی در شبکههای توزیع میباشد.
تعاریف:
کشش [T]: در هر نقطه از سیم نیرویی که در امتداد محور سیم برآن نقطه وارد میشود کشش در آن نقطه نامیده میشود. کشش در پایینترین نقطه سیم افقی است و آن را با H. نمایش میدهند.
تنش [σ]: در هر نقطه از سیم، نسبت کشش سیم به سطح مقطع را تنش در آن نقطه میگویند.
فلش [f](شکم): بیشترین فاصله بین سیم و خط راست واصل نقاط اتصال سیم به پایه (دو پایه متوالی) رافلش یا شکم سیم گویند.
پارامتر سیم [a]: نسبت کشش افقی [H]به واحد طول سیم را پارامتر سیم گویند.
ضریب اطمینان سیم: عددی است که با توجه به اهمیت خط برای آن در نظر گرفته میشود و برابر است با نسبت حداکثر مقاومت کششی سیم به حداکثر نیروی موجود وارد بر سیم. برای خطوط توزیع ضریب اطمینان حداقل ۵ / ۲ مناسب است.
سکشن: به قسمتی از خط که بین دو پایه زاویهای (کششی) و یا انتهایی قرار گرفته باشد یک سکشن گفته میشود. کشش افقی سیم در طول یک سکشن تقریباً یکسان است.
اسپن [S]: فاصله افقی دو پایه مجاور را اسپن مینامند.
فاصله هوایی مجاز: حداقل فاصله بین هادیها و تجهیزات خط ازسطح و تأسیسات اطراف خط را گویند.
فاصله هوایی مجاز قائم: به حداقل فاصله هوایی قائم خط از کف گفته میشود.
فاصله هوایی مجاز افقی: حداقل فاصله جانبی خط از تأسیسات اطراف آن است.
فاصله هوایی مجاز انتقالی: در گوشههای ساختمان و تأسیسات باید هم فاصله مجاز افقی و هم فاصله مجاز قائم رعایت شود.
خطوط هوایی توزیع: این قسمت شامل معیارهای طراحی الکتریکی و مکانیکی خطوط هوایی باتوجه به حجم بالای استفاده خطوط هوایی در شبکههای توزیع میباشد.
تعاریف:
کشش [T]: در هر نقطه از سیم نیرویی که در امتداد محور سیم برآن نقطه وارد میشود کشش در آن نقطه نامیده میشود. کشش در پایینترین نقطه سیم افقی است و آن را با H. نمایش میدهند.
تنش [σ]: در هر نقطه از سیم، نسبت کشش سیم به سطح مقطع را تنش در آن نقطه میگویند.
فلش [f](شکم): بیشترین فاصله بین سیم و خط راست واصل نقاط اتصال سیم به پایه (دو پایه متوالی) رافلش یا شکم سیم گویند.
پارامتر سیم [a]: نسبت کشش افقی [H]به واحد طول سیم را پارامتر سیم گویند.
ضریب اطمینان سیم: عددی است که با توجه به اهمیت خط برای آن در نظر گرفته میشود و برابر است با نسبت حداکثر مقاومت کششی سیم به حداکثر نیروی موجود وارد بر سیم. برای خطوط توزیع ضریب اطمینان حداقل ۵ / ۲ مناسب است.
سکشن: به قسمتی از خط که بین دو پایه زاویهای (کششی) و یا انتهایی قرار گرفته باشد یک سکشن گفته میشود. کشش افقی سیم در طول یک سکشن تقریباً یکسان است.
اسپن [S]: فاصله افقی دو پایه مجاور را اسپن مینامند.
فاصله هوایی مجاز: حداقل فاصله بین هادیها و تجهیزات خط ازسطح و تأسیسات اطراف خط را گویند.
فاصله هوایی مجاز قائم: به حداقل فاصله هوایی قائم خط از کف گفته میشود.
فاصله هوایی مجاز افقی: حداقل فاصله جانبی خط از تأسیسات اطراف آن است.
فاصله هوایی مجاز انتقالی: در گوشههای ساختمان و تأسیسات باید هم فاصله مجاز افقی و هم فاصله مجاز قائم رعایت شود.
خطوط هوائی: یک خط هوائی از هوا جهت عایقسازی هادیهای لخت برای اکثر طول آن، جدا از بخشهای بسیار کوچک متصل به مقرهها در تکیهگاههای خط، استفاده میکند. عدم وجود عایق دیگر و سادگی نسبی احداث، باعث روش نهچندان گران تهیه مدارهای الکتریکی در مقایسه با کابل زیرزمینی، به خصوص سطوح ولتاژ متوسط و ولتاژهای بالاتر، شده است. جدول زیر هزینه احداث یک مدار خط هوائی یا کابل زیرزمینی را در سطوح ولتاژ مختلف مقایسه میکند. یک مقدار نامی متوسط مناسب برای مدار، که برای هر یک از چهار سطح ولتاژ متفاوت میباشد، به منظور مقایسه مورد استفاده قرار گرفته است. این نسبتها فقط به عنوان مقادیر خیلی کلی میباشند، زیرا که برای هر دو نوع احداث، هزینههای کلی به طور قابل توجهی توسط هزینههای کارمزد و مدار و نقشهبرداری و نوع زمین تحت تاثیر قرار میگیرد. برای مثال، در شرایط مطلوب هنگامی که بتوان از دستگاه مخصوص حفر کانال جهت قرار دادن کابل استفاده کرد، همانند داخل مزرعهها، هزینه کابل LV میتواند بسیار نزدیک یا حتی کمتر از خط هوائی باشد. این حالت ممکن است تحت بعضی شرایط خاک برای ولتاژ MV نیز برقرار باشد، هنگامی که هزینههای تمام طول عمر، شامل سرمایه اصلی به علاوه هزینههای مربوط به قابلیت اعتماد، در نظر گرفته شود. در مناطق با نوع زمین متفاوت، مثلاً کوهستانی یا شامل عبور از رودخانههای بزرگ، معمولاً مزیت هزینهای مشخصی در مورد خطوط هوائی وجود دارد. واضح است که هزینه احداث هر شبکه توسط نسبت خط هوائی به کابل زیرزمینی، به خصوص در سطوح ولتاژ بالاتر، تحت تاثیر قرار میگیرد. جدا از این ملاحظات عوامل دیگری نسبت خطوط به کابلها را تحت تاثیر قرار میدهند. در مناطق با جمعیت پراکندهتر جهان مجال بیشتری جهت به دستآوردن مسیر خطوط هوائی وجود دارد، حتی اگر در بعضی از شرایط به علت فاصله موجود برای رساندن وسایل و تجهیزات به کارگاه و طبیعت زمین مشکلاتی وجود داشته باشند قوانین ملی یا شرکت برق حداقل فاصلة مجاز را برای عواملی همانند تاب خوردن هادیها توسط باد وزیده شده به خط با سرعت معلوم، را مشخص میکنند. ارتفاع خط توسط حداکثر شکم بین دکلها مشخص میشود که خود آن نیز به فاصله بین دو دکل، نوع هادی، حداکثر فشار مجاز هادی، حداکثر دمای هادی و دمای هوای محیط وابسته میباشد. هنگامی که از نظر مکانیکی ابعاد یک خط تعیین میشوند، مهندس طراح باید مطمئن شود که تمامی ضوابط فوق در تمامی شرایط بار حاصل میگردند. شرایط آب و هوایی قابل پیشبینی بسیاری نیز باید در نظر گرفته شوند. در بارگذاری جریان بالا و دمای محیط بالا شکم حداکثر میباشد، در حالیکه در دمای سرد و با بار کم فشار در هادیها در بالاترین حد میباشد. در جایی که احتمال رویارویی با برف و یخ وجود دارد، توجه فوق العاده برای این امر مورد نیاز میباشد. برف و یخ بر روی هادی به طور مؤثری سطح در معرض باد را افزایش میدهند و وزن اضافه علاوه بر بارگذاری مکانیکی بر روی هادیها تحمیل میشود. این نسبتها فقط به عنوان مقادیر خیلی کلی میباشند، زیرا که برای هر دو نوع احداث، هزینههای کلی به طور قابل توجهی توسط هزینههای کارمزد و مدار و نقشهبرداری و نوع زمین تحت تاثیر قرار میگیرد. برای مثال، در شرایط مطلوب هنگامی که بتوان از دستگاه مخصوص حفر کانال جهت قرار دادن کابل استفاده کرد، همانند داخل مزرعهها، هزینه کابل LV میتواند بسیار نزدیک یا حتی کمتر از خط هوائی باشد. این حالت ممکن است تحت بعضی شرایط خاک برای ولتاژ MV نیز برقرار باشد، هنگامی که هزینههای تمام طول عمر، شامل سرمایه اصلی به علاوه هزینههای مربوط به قابلیت اعتماد، در نظر گرفته شود. در مناطق با نوع زمین متفاوت، مثالاً کوهستانی یا شامل عبور از رودخانههای بزرگ، معمولاً مزیت هزینهای مشخصی در مورد خطوط هوائی وجود دارد.
حریم مجاز شبکه هوایی: فاصله افقی هر شبکه هوایی از شبکه هوایی دیگر یا از ساختمان مجاور و یا از دیوار پیاده روها و یا درختان اطراف نباید از حداقل فاصله استاندارد شده کمتر باشد. در شبکههای هوایی جهت حفاظت-- خطوط و اشخاص دو نوع حریم داریم که عبارتند از:: ۱ - حریم مجاز درجه یک: فاصله افقی یک شبکه از شبکه مجاورش میباشد که تا ولتاژ KV۲۰ حداقل ۵ متر میباشد. ۲ - حریم مجاز درجه دو: فاصله افقی شبکه از ساختمانها یا دیوار پیاده روها یا درختان اطراف میباشد که حداقل باید ۳ / ۱ متر برای شبکه فشارضعیف و حداقل ۳ متر برای شبکه KV۲۰ باشد.
کابل کشی زیر زمینی: اصولاً در قسمتهایی از شبکه توزیع که درحریمهای مختلف از قبیل: خانهها و راه آهن و... وجود دارد از سیستم توزیع زیر زمینی استفاده میشود. شبکه توزیع را میتوان از لحاظ کاربرد کابل قدرت در آن به دو دسته کلی زیر تقسیم بندی نمود:
الف- کابلهای بکاررفته در داخل پستهای توزیع: این کابلها عموماً بخشی از فیدرهای خروجی پستهای فوق توزیع و یا فیدرهای ورودی یا خروجی پستهای ۲۰ کیلوولت برای کابلهای فشارمتوسط و خروجی فیدرهای پست ۲۰ کیلوولت برای کابلهای فشارضعیف که در داخل پست واقع میگردند، میباشند. کابلهای بکاررفته در داخل پستهای توزیع عموماً بصورت نصب روی سینی کابل و یا نصب در کانال پیش ساخته بصورت سرباز و یا تهویه دار و یا بصورت سربسته میباشد.
ب- کابلهای خارج شده از پستهای توزیع: این کابلهای عموماً خارج از محوطه پستهای توزیع (بین پستهای توزیع، از یک پست تا محل مصرف کنتده و...) کشیده میشوند. کابلهای بکاررفته در خارج از پستهای توزیع را میتوان به دو صورت زیر نصب نمود:
۱ - دفن کابل در زمین: ابتدا گودال مناسب حفر شده و باتوجه به استانداردهای کابل کشی که در قسمتهای بعد توضیح داده میشود کابل در گودال قرار گرفته و روی آن پوشانیده میشود.
۲ - سیستم مجرای کابل یا سیستم زیر زمینی: در سیستم زیر زمینی کابل از داخل مجرای کابل و لوله عبور داده شده و به فواصل مشخص و معینی از دریچههای بازدید آدم رو یا دریچههای بازدید استفاده میگردد. اجرای این سیستم هزینه زیادتری نسبت به سایر سیستمها دارد و ازطرفی باردهی کابل نسبت به خواباندن کابل بطور مستقیم در زمین کاهش مییابد.
کابل کشی در خارج از پست: کابل کشی به دو صورت کلی زیر میتواند انجام شود:
الف- خواباندن کابل در گودال و کانال
ب- روش زیرزمینی و مجرای کابل خواباندن کابل در گودال و دفن آن در زمین: برای این منظور ابتدا گودالی متناسب با محل حفر شده و بعد از ریختن ماسه نرم در آن، کابل در گودال قرار گرفته و سپس با نصب پوشش حفاظتی متناسب گودال کاملاً پر میشود.
مسیر کابل: قبل از کابل کشی، مسیر کابل بایستی بطور دقیق نقشه برداری و مشخص شود و در طول مدت کابل -کشی این نقشه به همراه فهرست لوازم مورد نیاز در دسترس باشد، تا اطلاعات لازم جهت تشخیص خطا در آینده، و نیز اطلاعات جهت توسعه سیستم در آینده، درآن ثبت گردد. برای مشخص کردن مسیرکابل بایستی هماهنگیهای لازم با شهرداری، راهنمایی و رانندگی، شرکتهای گاز، آب، مخابرات و سایر شرکتهای مرتبط بعمل آید تا کلیه موانعی که در مسیر وجود دارند مشخص شده و بهترین مسیر انتخاب شود. برای طرح مسیر کابل تاحد ممکن بایستی از پیاده روها استفاده نمود. در محلهایی که تعداد کابلهای زیادی عبور میکند و ظرفیت جریان بالایی عبور داده میشود فواصل بیشتری بین کابلها باید در نظر گرفت.
حفر کانال: کانالها باید به صورت کنده شود تا از ریختن خاک به کانال جلوگیری شود و همچنین باید دیوارها از لحاظ استحکام مورد بررسی قرار گیرند و در صورت لزوم جلوگیری از ریزش خاک، کانال مهار شود. خاکهای برداشته شده باید ۳۰ سانتیمتر بعد از لبه کانال ریخته شود (شکل زیر) تا هرگونه فعالیت آزاد برای خواباندن کابل امکان داشته باشد.
نصب کابل: برای نصب کابلها در داخل کانال خاکی ابتدا بایستی کف کانال کاملاً صاف، تمیز و کوبیده شده باشد، سپس حداقل ۱۰ سانتیمتر ماسه نرم در گودال ریخته شود و کابل بر روی آن خوابانده شود مجدداً روی کابل حداقل ۱۰ سانتیمتر ماسه نرم پوشانده شود. به منظور حفاظت از کابل یک ردیف آجر به عرض ۲۲ سانتیمتر یا یک ردیف بلوک سیمانی بر روی این لایه چیده و سپس یک نوار پلاستیکی خبر دهنده که بر روی آن عبارت "توجه مسیر کابل" نوشته شده است کشیده میشود. روی این مجموعه تا ارتفاع ۲۰ سانتیمتر سنگریزه و سپس روی آن خاک معمولی ریخته و کوبیده تا فشرده شود. در مواردی که کابل فشارقوی و ضعیف در یک کانال خاکی زیرزمینی نصب میشود، باید کانال به شکل پلهای (دو مسیر متفاوت) حفر و کابل فشارقوی در بستر پایینی و کابل فشارضعیف در بستر بالایی (مانند شکل فوق) خوابانده شوند.
مفصل بندی: مفصل بندی عبارت است از اتصال طولی کابل در نقطهای که نیاز به تعمیر دارد و برای بستن مفصل بطورکلی اعمال زیر بایستی صورت گیرد: ۱ - اتصال هادیهای کابل ۲ - عایق کردن هادیها و مخصوصاً در کابلهای فشارمتوسط، فراهم کردن مجدد تمام لایههای کابل محافظت در مقابل تمام شرایط محیطی
انشعابات برق: انشعاب برق عبارت است از خط سرویس به اضافه وسایل اندازه گیری و حفاظتی که طبق مقررات شرکت (توسط متقاضی یا شرکت) دایر شده و کلاً در مالکیت یا اختیار شرکت میباشد و از نظر سطح ولتاژ به دو قسمت تقسیم میشود.
انشعاب برق فشارضعیف: عبارت است از انشعاب برق تکفاز با ولتاژ مؤثر خط به زمین ۲۲۰ ولت و سه فاز با ولتاژ مؤثر خط به خط ۳۸۰ ولت.
انشعاب برق فشار متوسط: عبارت است از انشعاب برقی با ولتاژ مؤثر خط به خط ۱۱، ۲۰، و یا ۳۳ کیلوولت.
تقسیم بندی انشعابات برق: انشعابات برق از نظر قدرتهای در خواستی و نحوه تغذیه از شبکه به سه گروه به شرح زیر تقسیم میشوند:
الف- قدرتهای درخواستی مجموعاً کمتر از ۳۰ کیلووات: این نوع انشعابات برق معمولاً از شبکه فشارضعیف عمومی تأمین میگردند و به پنج گروه زیر تقسیم میشوند:
۱ - انشعاب برق تکفاز ۱۵ آمپر (منحصراً برای انشعاب روستاها)
۲ - انشعاب برق تکفاز ۲۵ آمپر
۳ - انشعاب برق سه فاز ۱۵ آمپر
۴ - انشعاب برق سه فاز ۲۵ آمپر
۵ - انشعاب برق ۳۰ کیلووات
ب- قدرتهای درخواستی مجموعاً از ۳۰ تا ۱۰۰ کیلووات: این نوع انشعابات برق اکثراً از پستهای عمومی (هوایی یا زمینی) به صورت سه فاز با ولتاژ ۳۸۰ / ۲۲۰ تأمین میگردد.
ج- قدرتهای درخواستی از ۱۰۰ کیلووات تا ۲ مگاوات این نوع انشعابات اکثراً از شبکه فشارمتوسط (۱۱، ۲۰، یا ۳۳ کیلوولت) تأمین میگردندو متقاضی ملزم به احداث پست توزیع با نظر شرکت خواهد بود. د- قدرتهای درخواستی از ۲ تا ۷ مگاوات ولتاژ تحویلی به یک متقاضی تا قدرت ۷ مگاوات با فشارمتوسط و بطور مستقیم از پستهای فوق توزیع تأمین میگردد. برقراری انشعاب هوایی فشارضعیف از شبکه هوایی عمومی: برقراری انشعاب هوایی از شبکه هوایی مجموعاً تا ۳۰ کیلوولت (۵۰ آمپر سه فاز) مجاز میباشد. با توجه به جدول روبرو میتوان کابل مورد نیاز هر انشعاب را انخاب نمود. شمای کلی برقراری انشعاب از تیر چوبی یا بتونی در شکل زیر نشمایش داده شده است. در شکل سمت راست نیز جزئیات برقراری انشعاب از تیر چوبی یا بتونی نشان داده شده است. نصب فیوز قبل از کنتور و کلید مینیاتوری اتوماتیک حفاظتی و یا کلید اتوماتیک حفاظتی محدودکنند (با توجه به مقررات شرکت) بعد از کنتور اجباری است.
لوازم انشعاب هوایی فشارضعیف: به منظور برقراری انشعابات هوایی تکفاز ۱۵ و ۲۵ آمپری (در مجموع تا سه رشته انشعاب) و یا یک رشته انشعاب سه فاز ۱۵، ۲۵، و ۵۰ آمپری، لوازم مندرج در ذیل نیاز میباشد.
۱ - قلاب و مهره قلاب قابل نصب بر روی تیر سیمانی و یا پایه چوبی.
۲ - کلمپ انتهایی برای سیم مهار و یا کلمپ انتهایی برای کابل هوایی برای فواصل خیلی کوتاه.
۳ - کلمپ شیاردار مسی یا برنزی.
۴ - کابل مهار سرخود یا کابل خودنگهدار و یا سیم مهار به اضافه کابل انشعاب هوایی.
۵ - بست کابل از جنس PVC جهت نصب کابل بر روی دیوار، متناسب با اندازه کابل.
۶ - کلید مینیاتوری (یا در مناطق گرمسیری فیوز و پایه فیوز) بعد از کنتور برای انشعابات تکفاز و یا کلید اتوماتیک محدودکننده- حفاظتی برای انشعابات سه فاز.
۷ - قلاب انتهایی قابل نصب بر روی دیوار یا قلاب صفحهای و یا براکت (دستک) با توجه به امکانات نصب.
۸ - جعبه انشعاب سه و یا شش فیوزه.
۹ - پایه کنتور تکفاز و سه فاز.
۱۰ - کنتور و وسایل اندازه گیری.
تأمین برق از شبکه عمومی فشارضعیف و پستهای توزیع:
تأمین برق از شبکه فشارضعیف عمومی: در صورتی که تأمین برق از شبکه زمینی فشارضعیف امکان پذیر باشد، چگونگی انجام کار بدین ترتیب خواهد بود که در مسیر کابل از شبکه عمومی تا نقطه تحویل جعبه انشعاب با فیوز و پایه فیوز معادل و یا شالتر توزیع برق بر روی دیوار و یا پیاده رو مشرف به معابر عمومی نصب گردد.
تأمین برق از پستهای عمومی فشارضعیف: در حالتی که تقاضای انشعاب متقاضی از ۱۰۰ کیلووات تجاوز نماید و یا امکان برقراری انشعاب از شبکه عمومی مقدور نگردد، برق مشترک از پست عمومی تا نقطه تحویل بوسیله کابل اختصاصی زمینی تأمین میگردد. کابل در داخل پست بر روی کلید فیوز یا پایه فیوز تابلوی فشارضعیف یا فیدر اختصاصی بسته شده و نصب فیوز معادل در مسیر کابل ضروری است.
ترانسفورماتور: ترانسفورماتورها امکان اتصال سیستمها در ولتاژهای بهرهبرداری مختلف را فراهم میکنند. بنابراین سطوح ولتاژ را میتوان در نیروگاه و پستهای انتقال جهت تغذیه خطوط بین منطقهای افزایش داد و سپس در مراحلی تا حد شبکههای MV,HV و LV کاهش داد. شکل صفحه بعد طرح یک ترانسفورماتور HV/MV نمونه را نشان میدهد که نمایانگر اجزای اصلی میباشد. این ترانسفورماتورها امکان دارد در داخل تاسیسات سرپوشیده در درون یک ساختمان مناسب به جهت دلایل محیطی، به خصوص در مناطق شهری، نصب شوند. شکل بالا طرح ترانسفورماتور
HV/MV ۱ - بوشینگ ولتاژ بالا
۲ - بوشینگ ولتاژ متوسط
۳ - تپ چنجر زیربار
۴ - مکانیسم رانش موتوری برای تپ چنجر
۵ - کابین کنترل و پایانه
۶ - دماسنج روغن
۷ - نفسکش رطوبتگیر
۸ - رله آشکار ساز گاز بوخهلتز
۹ - نشانگر سطح روغن
۱۰ - رادیاتورها
۱۱ - پنکهها
۱۲ - مخزن انبساط روغن
۱۳ - پایانة زمین کردن
بوشینگ: ساختاری که یک هادی را از میان یک پوشش و یا جداره عبور داده و آنرا نسبت به آنها عایق میکند و شامل متعلقات اتصالات به جداره و پوشش نیز میشود. در سیستم موسوم به توزیع مسکونی زیرزمینی ترانسفورماتورهای MV/LV در اطاقکهای زیرزمینی خاصی قرار میگیرند. واحدهای با اندازه کوچکتر معمولاً بر روی یک سکوی ساخته شده بین دو یا چهار تیر نصب میشوند، ترانسفورماتورهای با کوچکترین اندازه مستقیماً بر روی یک تیر نصب میشوند. اطلاعات بیشتر درباره این ترانسفورماتورهای نصب شده بر روی تیر در بخشهای بعد داده شده است. هنگامی که راندمان بهرهبرداری تعیین میشود، انرژی دریافت شده توسط موتورهائی که روغن ترانسفورماتور را پمپاژ میکنند یا هوا را به میان رادیاتورها میفرستند، نیز باید در نظر گرفته شود. هنگامی که ترانسفورماتورهای HV/MV یا MV/LV ساخته شده توسط سازندگان مختلف مطابق مشخصات استاندارد مقایسه میشوند، هزینه تبدیل به سرمایه شدة تلفات در طول عمر مورد انتظار ترانسفورماتور باید به هزینة سرمایه اضافه شود تا هزینه کلی در طول عمر ترانسفورماتور به دست آید، تا اقتصادیترین انتخاب معین شود. تکامل ترانسفورماتورهای بهرهگیرنده از هستههای فولادی آمورف امکان دارد به زودی به طرحهای اقتصادی منجر شود و به صورت تجاری در دسترس قرار گیرد. مواد هسته جدید تا ۷۵ در صد تلفات آهنی را کاهش خواهند داد.
عمر عایقی: هستهها و سیم پیچهای اکثر ترانسفورماتورها در داخل یک تانک پر شده توسط روغن عایق کننده قرار گرفتهاند. تلفات ترانسفورماتورها افزایش دمائی را در هسته و سیم پیچها ایجاد میکند که به روغن احاطه کننده آنها منتقل میشود. در جائی که روغن توسط جابجایی طبیعی به گردش در میآید اینحالت با ON (روغن طبیعی) مشخص میشود. در جائی که گردش روغن با فشار از درون سیمپیچها و سپس از طریق رادیاتورهای متصل به محفظه ترانسفورماتور میباشد، با OF (روغن تحت فشار) مشخص میشود. هنگامی که قسمتی از روغن تحت فشار به طرف خود سیم پیچها هدایت میشود، این حالت با OD (روغن تحت فشار هدایت شده) مشخص میشود. تانک ترانسفورماتور و رادیاتورها در صورتی که مناسب باشند، میتوانند حرارت را به هوای محیط توسط جابجائی طبیعی (AN) منتقل کنند و یا اینکه رادیاتورها را میتوان همچنین توسط پنکههای عمل کننده توسط موتور، که هوا را به سمت رادیاتورها میفرستند، یعنی هوای تحت فشار (AF) خنک کرد. هر چه انتقال حرارت از سیم پیچهای ترانسفورماتور از طریق روغن به هوای خارج کارآمدتر باشد مقدار نامی بالاتری برای ترکیب سیم پیچهای یک ترانسفورماتور قابل حصول خواهد بود. به طور نمونه تغییر از یک سیستم خنک کننده ONAN به ONAF و سپس به OFAF میتواند بهبودی در ظرفیت توان عبوری به اندازه ۱، ۵ / ۱ و ۲ را نتیجه دهد.
بارهای نامتعادل: در شبکههای فشارضعیف اکثر وسائل مشترکین تکفاز میباشند و بنابراین گرایش دارند که به طورغیر- یکسان بر روی فازهای منبع سه فاز توزیع شوند. به علاوه، در جایی که فقط منابع تکفاز ایجاد شدهاند، این امر میتواند باعث بارگذاری نامتعادل شود. کوچکترین ترانسفورماتورهای توزیع (MV/LV) در بعضی کشورها، واحدهای تکفاز میباشند. طرف اولیه ترانسفورماتور توزیع ممکن است بین فاز و زمین یا بین دو فاز خط MV متصل شود. بنابراین، ولتاژ و جریان نامتعادل هر دو میتوانند در مدارهای سه فاز MV ظاهر شوند. درجه نامتعادلی منتقل شده به سیستم MV همچنین وابسته به ترکیب سیمپیچها ترانسفورماتورهای MV/LV میباشد، دو نوع از اتصال سیمپیچها در ترانسفورماتورهای توزیع سه فاز استفاده میشوند: مثلث/ ستاره (Dy) و یا ستاره/ زیگزاک (Yz)
سکوی ترانسفورماتورها: محل سکوی ترانسفورماتور بر روی پایه با توجه به فاصله مناسب ترانسفورماتور از خط جهت نصب کات اوت فیوز و برقگیر و نیز فاصله مناسب ترانسفورماتور از زمین و همچنین محاسبات مکانیکی ناشی از بارگذاری ترانسفورماتور بر روی پایهها بدست میآید. جدول زیر مشخصات و ابعاد سکوی ترانسفورماتور برای ترانسفورماتورهای تا قدرت KVA۴۰۰ با ولتاژ KV۲۰ را نشان میدهد. در شکل نیز یک ترانس توزیع به همراه سکوی ترانس نشان داده شده است:
انواع تابلوها: تابلوی ایستاده قابل دسترسی از جلو- سلولی- تمام بسته دیواری که خود این تابلوها میتوانند اصلی، نیمه اصلی و فرعی باشند.
تابلوی اصلی: در پست برق و بطرف فشار ضعیف ترانس متصل است.
تابلوی نیمه اصلی: اینگونه تابلوهای برق بلوک ساختمانی یا قسمت مستقلی از مجموعه را توزیع و ازتابلوی اصلی تغذیه میشود.
تابلوی فرعی: برای توزیع و کنترل سیستم برق خاصی مانند موتورخانه، روشنایی و ... به کار میرود و از تابلوی اصلی تغذیه میشود. معمولا تابلوهای موتورخانه از نوع ایستاده و بقیه تابلوها از نوع توکار تمام بسته میباشد، در ساختمان لیستی تهیه شده که شامل قطعات مکانیکی و الکتریکی داخلی تابلو میباشد. این لیست شامل ضخامت ورق، فریم تابلو، روبند، نوع رنگ کاری، جانقشه ای، یرق آلات، نوع تابلو (یک درب، دو درب، نرمال، اضطراری) اسم شرکت سازنده تابلو، اسم تابلو، چراغ سیگنال (رنگ، تعداد، وات، نوع لامپ، فیوز) مشخصات فیوزهای داخل تابلو بعلاوه پایه فیوز، کلید مینیاتوری (تکفاز - سه فاز- ولتاژ قابل تحمل) رله، کنتاکتور، کلید گردان (با مشخصات کامل) مشخصات ترمینال، مشخصات شین فاز، نول، مقرههای پشت شین، نوع سیم کشی داخلی تابلو، نوع سیم کشی خط به تابلو، طریقه انتقال سیم در تابلو (ترانکینگ، استفاده از کمربند) استفاده از سیم یک تکه در تابلو، شماره گذاری خطوط روی ترمینال، استفاده از کابلشو. تمام این عناوین با مشخصات کامل میباشد. وجود این مشخصات باعث عمر بیشتر تابلو، خطر کمتر و تعویض آسانتر میشود. وجود سیم ارت در تابلوی برق ضروری و با رنگ سبز میباشد. خطوط R. -S - T. بهتر تیب با رنگ زرد- قرمز- آبی - سیم نول با رنگ سیاه میباشد. در بعضی از تابلوها روی درب تابلوها یک سری کلید وجود دارد STRAT- STOP یا یک کلید گردان که برای روشن و خاموش کردن روشنایی و یا موتور به کار میرود. برای تابلوها دو نوع نقشه میکشند:
۱ - رایزر دیاگرام که مکان تابلو در آن قید شده است.
۲ - نقشه داخل تابلو (که خطوط، فیوز و کلیدها در آن کشیده شده است).
تابلوها از لحاظ دیگری به انواع زیر تقسیم میشوند:
۱ - تابلوهای قدرت و فرمان فلزی
۲ - تابلوهای قدرت و فرمان با پوشش فلزی
۳ - تابلوهای قدرت و فرمان سلولی
۴ - تابلوهای قدرت و فرمان مونتاژ کارخانه
۵ - تابلوهای تمام بسته
۶ - تابلوهای تمام بسته ایستاده
۷ - تابلوهای ایستاده تمام بسته قابل دسترسی و فرمان از جلو
۸ - تابلوی ایستاده، تمام بسته، کشوئی تابلوی ۳۳ کیلو ولت تابلوی ۲۰ کیلو ولت ۲۲۵، ۲۲۰ ارتفاع حداکثر (سانتی متر) ۱۶۰، ۱۴۰ عرض حداکثر (سانتی متر) ۱۶۰، ۱۴۰ عمق حداکثر (سانتی متر) به عنوان مثال ابعاد تابلوی فشار متوسط تمام بسته قابل دسترسی از جلو به صورت زیر است:
تابلوهای فشارضعیف: توزیع برق فشارضعیف شبکه مشترکین پست، همچنین تامین روشنائی عمومی معابر و خیابانها، بعلاوه تغذیه تابلوی کوچک روشنائی، پریز و هواکش برقی داخل پست توسط تابلوهای فشارضعیف انجام میگیرد. تابلوهای فشارضعیف پستهای زمینی شامل بخشهای اصلی بشرح زیر هستند:
۱ - سلول ورودی، شامل کلید اتوماتیک ورودی و دستگاههای اندازه گیری جریان و ولتاژ.
۲ - سلول روشنائی معابر، شامل مدارهای خروجی روشنائی خیابانها و کنتور اندازه گیری آن.
۳ - سلول (یا سلولهای) خروجی، شامل مدارهای خروجی مصرف کننده و مشترکین. تعداد مدارهای خروجی شبکه مصرف کننده بر حسب ظرفیت ترانسفورماتور و نیاز محل، بین ۵ تا ۱۰ مدار خروجی میباشد. سلول مربوط به روشنائی معابر در تابلوهای فشارضعیف میباید بصورت مستقل و قابل باز کردن از باقی سلولها درنظر گرفته شود و اتصال آن به سایر سلولها از طریق اتصال شینهها مسی انجام گیرد. قطع و وصل کنتاکتور مدار اصلی روشنائی معابر توسط یک فتوسل صورت میپذیرد. این فتوسل در محل مناسبی روی دیوار بیرونی پست نصب میشود. ابعاد تابلوهای فشارضعیف ممکن است اندکی متفاوت باشند و بر حسب ظرفیت کلید اصلی تابلو تغییر نمایند. ابعاد در نظر گرفته شده دراین استاندارد برای سلولهای فشارضعیف (طول×ارتفاع) طبق مشخصات سازندگان معتبر داخلی برابر ۸۰۰ × ۲۲۰۰ میلیمتر و عمق آنها نیز ۸۰۰ میلیمتر در نظر گرفته شده است که برای کلیدهای کوچکتر از ۲۰۰۰ آمپر میتواند تا ۶۰۰ میلیمتر برسد.
انواع پایهها (تیرها):
۱ - پایه چوبی: این نوع پایه برای شبکههای فشار ضعیف و فشار متوسط تا اسپان (۱۰۰) متر مناسب میباشد و معمولاً در کشورهایی که چوب فراوان باشد، مقرون به صرف خواهد بود. سهولت در حمل و نقل و نصب به علت سبکی وزنشان مخصوصاً در مسیرهای ناهموار کوهستانی، یکی دیگر از مزیتهای پایههای چوبی نسبت به سایر پایهها میباشد. از معایب پایههای چوبی پوسیدگی آنها مخصوصاً در نقاط مرطوب را میتوان نام برد. برای جلوگیری از پوسیدگی و نفوذ رطوبت معمولاً پایهها را با روغنهای مخصوص آغشته و اشباع میکنند، پایههای چوبی را اگر از درخت کاج که دارای استحکام زیادی میباشد، انتخاب مینمایندو مع الوصف نمیتوان نیروهای کششی زیادی را به آنها اعمال نمود. بطور متوسط نیروی کششی که هر پایهی چوبی میتوان تحمل کند (۳۰۰) کیلوگرم در نظر گرفته میشود.
۲ - پایه بتونی: این پایهها به خاطر آرماتورهایی که در داخلشان است، برخلاف پایههای چوبی میتوانند دارای استحکام زیاد میباشند. پایههای بتونی برای تحمل کششهای مختلف ساخته میشوند. امروزه پایههای بتونی برای کششهای (۱۲۰۰ - ۱۰۰۰ - ۸۰۰ - ۶۰۰ - ۴۰۰ - ۲۰۰) کیلوگرم و برای ارتفاعهای (۱۴ - ۱۲ - ۱۰ - ۹ - ۸ - ۷) متر را میتوان در بازارهای ایران تهیه نمود. بنابراین وقتی گفته میشود پایه (۱۲ - ۱۰۰۰) یعنی پایهای که ارتفاعش (۱۲) متر است و میتواند نیروی کششی تا (۱۰۰۰) کیلوگرم ناشی از سیمها را تحمل نماید. پایههای بتونی برای نقاط مرطوب به مراتب مناسبتر از پایههای چوبی میباشند. عمر این پایهها نسبتاً زیاد میباشد اگرچه هزینه نگهداری ندارند، ولی به علت سنگینی هزینهی حمل و نقل و نصب آنها زیاد میگردد و عموماً برای نصب احتیاج به جرثقیل خواهد داشت.
۳ - پایههای فولادی: پایهی فولادی نسبت به پایه چوبی این مزیت را دارد که اولاً در معرض حملهی حشراتی مثل موریانه و نیز تحت تأثیر عوامل جوی مثل رطوبت قرار نمیگیرد. ثانیاً استحکام بیشتری میتواند داشته باشد. پایه فولادی نسبت به پایه بتونی این مزیت را دارد که ارتفاعش را به هر میزانی که مورد نیاز باشد، میتوان سفارش داد. مثلاً هنگام عبور خطوط هوایی الکتریکی از حریم راه آهن، چون فاصلهی آزاد سیمها مطابق استاندارد باید بزرگترین را دارا باشند، لذا در طرفین خطوط راه آهن پایههای فولادی نصب میشوند. همچنین قابلیت انعطاف پذیری پایهی فولادی بیشتر از پایهی چوبی و پایهی بتونی میباشد، البته بهتر است که جهت بالا بردن عمر پایههای فولادی فلز مصرف شده به صورت گالوانیزه باشدو ضمناً از رنگ آمیزی نیز دریغ نشود.
مهار و انواع آن:
موارد کاربرد: برای حفظ پایداری مکانیکی در طول خط باید پایه به نوعی باشد که قدرت تحمل نیروهای وارد بر آن را داشته باشد. گاهی پایهها قدرت تحمل نیروهای وارد برآنها را ندارند و یا محل نصب به گونهای است که قدرت تحمل پایه در برابر نیروهای وارد بر آن کم میشود (مثلاً زمین شیبدار، زمین باتلاق و...) دراین گونه موارد از مهار استفاده میشود.
انواع مهار: انواع مهار از نظر نحوه نصب و محل استفاده عبارتند از::
۱ -مهار ساده یا معمولی: این نوع مهار برای مقابله با نیروی برآیند کشش سیم وارد بر پایه در ابتدا، انتها، زوایا، سرپیچها و سر انشعابات خطوط استفاده میشود.
۲ -مهار اسپن (تیر به تیر):از این نوع مهار برای جاهایی که فاصله کافی برای نصب مهار معمولی در پشت تیر نباشد استفاده میشود.
۳ -مهار پیاده رویی (زانویی): از این نوع مهار در جایی استفاده میشود که فاصلهای بیش از یکی دو متر در پشت تیر جهت نصب مهار موجود نباشد.
۴ -مهار مرکب: برای استحکام بیشتر مهار میتوان از این سیستم استفاده نمود که درواقع ترکیبی از مهار اسپن و مهار ساده میباشد.
۵ -مهار سر: این نوع مهار شبیه مهار اسپن است با این تفاوت که جای نصب تیر مهار از تیرهای خط جهت نگهداری یکدیگر استفاده میشود.
کراس آرم: برای نگهداری سیمهای هوایی روی پایهها، همچنین جهت دور نگه داشتن سیمهای هر فاز از فازهای دیگر و بالاخره جهت رعایت فواصل استاندارد مقرهها (در نتیجه هادیهای هر فاز) از کراس آرم استفاده میشود. کراس آرم بر حسب موارد استفاده شان میتوانند چوبی یا آهنی (نبشی تا ناودانی) ساخته شوند.
انواع کراس آرم:
۱ - کراس آرم افقی: طول این کراس آرم ۵ / ۱ است. کاربرد این کراس آرم با توجه به قابلیت تحمل فلش زیادو همچنین اسپنهای بالا در مسیرهای طولانی که مشکل حریم وجود ندارد استفاده میشود.
۲ - کراس آرم جناقی: این کراس آرم نسبت به کراس آرم ۵ / ۱ متری فلش الکتریکی بیشتر را میتواند تحمل کند و همچنین از نظر مشکل حریم مناسبتر است. اما از نظر مکانیکی اسپنهای کوتاهتری را میتواند تحمل کند.
۳ - کراس آرم پرچمی: این کراس آرم برای مناطقی که مشکل حریم دارند مناسب است، با رعایت فاصله مجاز محور تیر تا دیوار این کراس آرم نسبت به کراس آرم ۲ متری L. شکل قابلیت تحمل فلش الکتریکی بیشتری را دارد.
۴ - کراس آرم ۲ متری L. شکل: این کراس آرم برای مناطقی که مشکل حریم وجود دارد مناسب است. با رعایت اینکه فاصله محور تیر تا دیوار نباید از ۵ / ۱ متر کمتر باشد.
مقره ها: در شبکههای توزیع برق مانند خطوط انتقال، به تجهیزاتی نیاز است که بتوانند نقش عایقی و جداسازی قسمتهای تحت ولتاژ را از یکدیگر قسمتها داشته باشند. طبق تعریف مقره به وسیله یا آلتی گفته میشود که دارای مقاومت الکتریکی بالایی بوده و بین هادیهای برقدار و سازههای نگه دارنده قرار میگیرند. مقره علاوه بر عایق نمودن هادی نسبت به پابه (و همچنین نسبت به زمین) ارتباط مکانیکی هادی و زمین را نیز تشکیل میدهد. به عبارتی مقرهها دارای دو کاربرد مکانیکی و الکتریکی میباشند. از نظر مکانیکی باید استقامت مکانیکی لازم برای نگاه داشتن سیم هوایی و تحمل نیروهای وارده از طرف آن را داشته باشند و از نظر الکتریکی از نشت جریان الکتریکی از خط به سمت پایهها جلوگیری نمایند. مقرهها چهار ویژگی و وظیفه عمده دارند:
الف) وظیفه اصلی مقره ها، ایزوله کردن هادی از بدنه کنسول و پایه میباشد. این مقره ها، باید بتوانند بدون داشتن جریان نشتی، مشخصات الکتریکی لازم برای تحمل بیشترین ولتاژهادی و سایر ولتاژهای اضافی تحت شرایط مختلف را داشته باشند. این ویژگیها به عنوان (خواص الکتریکی مقره ها) عبارتند از:
۱ - مقاومت الکتریکی حجمی و سطحی بالا
۲ - مقاومت در برابر سوراخ شدن توسط شوک حرارتی در اثر عبور جریان الکتریکی فشار قوی.
۳ - مقاومت زیاد در مسیر.
۴ -عدم تشکیل خود القایی.
ب) وظیفه دیگر مقره ها، تحمل نیروهای مکانیکی حاصل از وزن هادی ها، و نیروهای اعمالی ناشی از باد و یخ میباشد که در هر شرایطی، فاصله هادی از بدنه و بازوی پایه، نباید از مقادیر مجاز کمتر باشد. این ویژگیها به عنوان (خواص مکانیکی مقره) نامیده میانواع مقره ها: انواع مختلف مقرهها در خطوط انتقال و یا دیگر تأسیسات باز یا سرپوشیده مورد استفاده قرار میگیرند، اما در اینجا مقرههای مناسب برای استفاده در خطوط توزیع (۱۱، ۲۰، ۳۳ کیلوولت) و همچنین فشارضعیف مورد بررسی واقع شده و مشخصات فنی آنها ارائه میگردد. مقرههای مورد نظر عبارتنداز: مقرههای سوزنی یا میخی، بشقابی، ثابت، چرخشی، مهار.
۱ - مقرههای سوزنی (میخی): مقرههای سوزنی جزء قدیمیترین طرحهای مقره میباشند و طی سالها کاربرد از نقطه نظر الکتریکی و مکانیکی تحولات و پیشرفتهایی در طراحی آنها صورت پذیرفته است. از این مقرهها در پایههای میانی خطوط هوایی استفاده میشود. مقرههای سوزنی مورد استفاده تا میزان ۱۱ کیلوولت معمولاً از یک قسمت یا قطعه تشکیل یافته اند، اما در سطح ولتاژ بالاتر این مقرهها از دو یا سه قطعه تشکیل میگردند که توسط سیمان مخصوص به همدیگر چسبیده میشوند. در مجموع مقرههای سوزنی امروزی قابل اطمینان بوده و به ندرت در طول عمر مفیدشان ترکهای شدید در آنها مشاهده میشود.
۲ - مقرههای بشقابی: این نوع مقرهها در خطوط انتقال فشار قوی و فوق توزیع و ولتاژ متوسط به کار میروند. در خطوط ولتاژ متوسط در مواردی که به هر علتی نیروی استقامت مکانیکی مقره باید از حدود نرمال و متعارف باشد (در پایههای کششی یا انتهایی، زاویه ای، اسپنهای بزرگ و یا استفاده از سیمهای سنگین) این نوع مقرهها مورد استفاده واقع میشوند. از مزایای این نوع مقرهها این است که چنانچه مقره دچار شکست الکتریکی شود، اجزاء چینی هادی را رها نمیکنند و سیم هادی به زمین نمیافتد. بنابراین در اسپنهای عبوری از جادهها و نقاط حساس توصیه میشود که که از این نوع مقره استفاده گردد.
۳ - مقرههای اتکایی: این مقرهها به صورت عمودی یا افقی نصب میشوند و نیاز به کراس آرم و بریس ندارند. آنها به شکل استوانهای چینی توپر یا توخالی ساخته میشوند. این مقرهها معمولاً در محلهایی که به فاصله خزشی زیاد نیاز میباشد، استفاده میگردد. کاربرد این مقرهها هم اکنون در شبکه توزیع بسیار محدود است. شکل صفحه قبل سه نوع مقره اتکایی را نشان میدهد.
۴ -مقرههای چرخی یا قرقره ای: این مقرهها در خطوط توزیع فشارضعیف هوایی کاربرد دارد و جهت عبور سیم مورد استفاده قرار میگیرد.
۵ -مقره مهار: این مقرهها در مسیر سیمهای مهار پایهها خطوط مورد استفاده قرار میگیرند و قسمت پایین سیم مهار را از قسمت بالایی آن عایق میکنند تا ایمنی جان افراد در پای مهار به خطر نیفتد. همچنین با عایق نمودن قسمت بالایی سیم مهار از زمین ایمنی جان سیمبان را در هنگام کار روی تیر تأمین مینماید.
سیستم زمین:
الکترود زمین: هادیای است که به طور عمد به زمین وصل شده است و ممکن است به صورت مستقیم یا از طریق وسیلهای که محدودکننده جریان بوده ولی قابل قطع نیست، اجرا شده باشد. مقاومت زمین: مقاومت الکتریکی موجود بین ترمینال الکترود زمین و جرم کلی زمین است.
هادی زمین- هادی اتصال زمین: هادیای است که برای وصل تجهیزات یا سیم کشی به هادی زمین شده یا الکترود زمین از آن استفاده میشود. در انواع مختلف سیستمهای الکتریکی، وصل قسمتهایی از سیستم و بدنههای لوازم الکتریکی به جرم کلی زمین از دو دیدگاه مورد توجه میباشد:
۱ - حفظ عایقبندی و تامین صحت کار لوازم و دستگاههای الکتریکی و محدود کردن اضافه ولتاژها و کمک به کار صحیح لوازم مدارها به قطع مدارهای معیوب. به این اتصال زمین، اتصال عملیاتی یا اتصال زمین سیستم گویند.
۲ - ایجاد ایمنی برای افرادی که بنابر وظیفه شغلی در تماس با تجهیزات سیستمهای الکتریکی میباشند از یک طرف و افراد جامعه که مصرف کننده نهایی انرژی برق میباشند و محدود کردن خطر آتش سوزی از راه قطع سریع مدار معیوب ازطرف دیگر به کمک وصل بدنههای هادی به هادی خنثی یا زمین. به این اتصال زمین، اتصال زمین ایمنی یا حفاظتی گویند.
در فشار ضعیف سه نوع سیستم نیرو معمول میباشد:
۱ - سیستم TN که ممکن است در سه گونه مختلف باشد: الف: TN-C-S ب: TN-S ج: TN-C ۲ -
۲ -سیستم TT
۳ - سیستم IT
حرف اول سمت چپ مشخص کننده رابطه سیستم با زمین است: T- یک نقطه از سیستم مستقیما" به زمین وصل است (معمولا" نقطه خنثی) I- قسمتهای برقدار سیستم نسبت به زمین عایقند یا یک نقطه از سیستم از طریق یک امپدانس به زمین وصل است. حرف دوم از سمت چپ مشخص کننده رابطه بدنههای هادی تأسیسات با زمین است: N- بدنههای هادی از نظر الکتریکی مستقیماً به نقطه زمین شده نیرو وصل میشوند. T- بدنههای هادی از نظر الکتریکی مستقیماً و مستقل از اتصال زمین سیستم نیرو به زمین وصل میشوند.
سیستم منتخب: همه سیستمهای فشارضعیف و شبکههای عمومی فشارضعیف در ایران باید با اتصال مستقیم به زمین و اتصال بدنههای هادی تجهیزات الکتریکی به (TN) نقطه خنثی اجرا شوند. تا نقطه تحویل نیرو به مشترک (سرویس مشترک) در این سیستم، از (PEN) نقطه خنثی و زمین، استفاده میشود.
قسمتهای اصلی اداره برق:
۱) توسعه احداث و نوسازی
۲) نگهداری و تعمیرات شبکه
۳) اتفاقات شبکه
۴) روشنایی معابر
۱ - توسعه احداث و نوسازی:
گزارش کار از نحوهی برقرسانی: شهرک، روستا، چاه کشاورزی، مصارف صنعتی و تولیدی ... که کار اداره جهت برقرسانی مراحلی را طی مینماید؛ که هر کدام به تفسیر و نحوهی انجام کارهای اجرایی توضیح داده میشود.
۱ - در خواست برق از طرف مشتری: (عمومی، کشاورزی، تجاری، تولیدی، خانگی) سه فاز یا تک فاز – آمپر (۳۲ – ۲۵ – ۱۶)
۲ - بازدید از محل توسط اداره طراحی: بعد از بازدید از محل مورد نظر توسط اداره برق و تکمیل دستور کار و کروکی یعنی: هزینه طول خط، وسایل مورد نیاز و اعلام به حسابداری و بعد از تصویب توسط مرکز و اعلام به ادارهی نوسازی جهت انجام عملیات اجرایی.
۳ - نشانه کردن چاله تیرها (۲۰ kv): که کندن چالهها و عمق آنها بستگی به نوع و اندازه (ارتفاع) تیرها بستگی دارد. ۱ /. ارتفاع تیر به اضافه ۶۰ سانتی متر (۱ /. * ۰۱۲۰) + ۶۰ = ۱۸۰ یعنی باید چاله تیر ۱۲ متری حداقل ۱۸۰ سانتی متر عمق داشته باشد.
۴ - نصب تیرها (۲۰ kv): نصب تیرهای بتونی توسط جرثقیل و تریلی به محل حمل شده و توسط جرثقیل نصب میشوند. البته تیرهای چوبی در منماطق صعب العبور را باید به وسیلهی نیروهای انسانی نصب شوند.
۵ - پر کردن چالهها: پر کردن چالهها از سنگها و کوبیدن آنها تا حدی که تمامی سنگها تا آخرین درجه ممکن محکم شوند و در نهایت چالههای تیرهای بتونی را شفته ریزی مینمایند.
۶ - نصب یراق آلات (۲۰ kv): بعد از خشک و محکم شدن فونداسیون تیرها، یراق آلات بر روی تیرها نصب میشوند. با مهار تیر اول خط و نصب کات اوت در انشعاب اول خط سیم کشی شروع میشود. سیم روی قرقره را بوسیلهی جرثقیل بند کرده و سیم را زیر خط یا تیرها میکشیم و با کلاپ طپانچهای شکل به سیم آنرا به مقره و سطی آویزان نموده و سیم را روی مقرههای سوزنی تیرهای دیگر قرار داده و در تیر کششی بعدی. سیمبانها به وسیله دستگاهی بنام تیفور سیمها را به صورت استاندارد یعنی تنظیم شکم (فلش) محکم کرده و به وسیلهی کلاپ طپانچهای شکل به مقره تیر کششی وصل مینمایند. تیرها بعدی تا پایان خط به همین صورت ادامه دارد. سیمهای روی ترانس را به سه برقگیر وصل میکنند و از روی برقگیرها به ورودی کات اوتها و از خروجی کات اوتها به بوشینگهای فشارقوی ترانس و از آنجا به وسیله کابلشوهای میبندد
۲ - نگهداری و تعمیرات شبکه: این گروه متشکل از یک اکیپ سه نفره یک نفر سمیبان راننده (سرپرست) و دو نفر سیمبان تشکیل شده است. این گروه طبق برنامه زمانبندی عمل میکنند. بعد از بازدید از تجهیزات شبکه هوایی و زمین و چک لیستهای مربوط پر شده و به مسئول تعمیرات رسیده و گروه تعمیرات معایب شبکه را برطرف کرده و تعمیرات پیشگیرانه در شبکه را انجام میدهند. از کارهای این گروه تعویض مقرههای شکسته، راست نمودن تیرهای کج، ریگلاج نمودن سیمها و .... این گروه طبق برنامهی از پیش تعیین شده یعنی برنامهی زمانبندی فیوزهای ۲۰ kv پیش میروند. در فشار ضعیف جابجایی تیرها، ریگلاج نمودن سیمها و کلیه تجهیزات فشار ضعیف هوایی و زمینی که نیاز به تعمیر داشته باشند انجام میدهند.
۳ - اتفاقات شبکه: این گروه از سه شیفت عملیاتی تشکیل شده است. هر شیفت از یک نفر تافنچی و یک نفر راننده و یک نفر سیمبان و یک نفر سیمبان دیگر که به صورت رزرو در اتفاقات اماده رفع خاموشی کلیه پستها و خطوط ۲۰ kv هوایی و زمینی و همچنین کلیه پستهای فشار ضعیف ۴۰۰ v. خطوط زمینی و هوایی میباشند. یک نفر تکنسین در هر شیفت به عنوان عملیات انجام وظیفه مینماید. نحوهی انجام وظیفه شیفت عملیات: مشترک بدون برق شده بعد از تماس با اتفاقات بعد از اطلاعات پست مورد نظر به تلفنچی و ضبط و درج اطلاعات مربوط به خاموشی در سیستم رایانهای و اطلاع به تکنسین و سپس اکیپ عملیات به محل مورد نظر اعزام شده و برای برقرار کردن هر چه سریعتر مشترک تلاش میکنند. (قسمت اجرایی ادارهی برق را میتوان جزو زحمتکشترین افراد این ادراه و حتی سایر ادارات دانست)
۴ - روشنایی معابر: بعد از طراحی مسیر روشنایی و همچنین اندازه گیری نور مورد نیاز ارتفاع پایهها مشخص شده و مقدار لومن (واحد روشنایی) مورد نیاز مشخص میشود و بعد از آماده کردن دستور کار تأمین اعتبار گردیده و کارهای اجرایی تحویل نوسازی داده میشود.
شروع عملیات اجرایی: کندن چاله هایی به عمق ۱۲۰ سانتی متری برای پایههای فلزی و کندن کانالها تا حدود ۸۰ سانتی متر و بعد از کامل کردن فوانداسیونها که معمولاً از چهار میله آجدار به قطر ۳۲ – ۲۴ میلی متری تشکیل شده است و بعد از شفته ریزی و خشک کردن فونداسیون پایهها توسط جرثقیل و محکم کردن مهرهها در میلههای آجدار. بعد از بستن مهرها نوبت به بستن بازوهای چراغ میرسد و بعد از آن کاسه چراغها را نصب میکنند. کابلهای چراغ را تا پایین پایه کابل کشی میکنند. معمولاً از لامپهای بخار، جیوه یا سدیمی استفاده میشود. توان مصرفی لامپها معمولاً ۲۵۰w – ۱۲۵w – ۷۰w استفاده میشود. کابل کشی کانالهای روشنایی معمولاً با کابلهای با سطح مقطع ۱۶، ۱۴ mm و کابلهای داخلی پایههای فلزی را با کابلهای ۵ / ۲ یا ۴ / ۵ میلی متری (سطح مقطع) کابل کشی مینمایند.
منبع: motlagh-electric.blogfa
لینک کوتاه
نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۰
با سپاس از پست های اموزشی شما
ارسال نظر قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.